Sołectwo Pszenno

DCIM100MEDIADJI_0040.JPG

Pszenno to największa pod względem liczby mieszkańców miejscowość w gminie Świdnica. Zamieszkuje ją 1706 osób, tj. 10,2% populacji gminy. Wieś powstała prawdopodobnie w 1241 lub 1243 r., XIII w. Johannes z Wierzbnej lokował ją na prawie niemieckim i utworzył tu dziedziczne sołectwo. Pochodzenie nazwy Pszenno tłumaczone jest wielorako i sama nazwa często ulegała zmianie. Nazwa wsi nawiązuje się do pszenicy uprawianej od wieków w okolicy na żyznych glebach bądź od podań napisanych prawdopodobnie przez kronikarza i kupca Lukas Watzenrode der Ältere albo przez biskupa Lucas Watzenrode.

Sołectwo Pszenno – historia

Wieś wspomniana została po raz pierwszy w dokumencie datowanym na 1243 r. wystawionym przez Johanna, hrabiego z Wierzbnej. Choć dziś wiadomo, że dokument ten w zachowanej formie z całą pewnością nie pochodzi z 1243 r., lecz co najmniej z II połowy XIII wieku, zawiera on jednak prawdziwe dane, co do powstania wioski. W omawianym dokumencie występuje już pod czysto niemiecką nazwą Weisinrod, co oznacza „Karczowisko pod pszeniczne łany”. Polska nazwa nadana tej wsi po II wojnie światowej oddaje dość wiernie sens swej niemieckiej poprzedniczki.

Nowo zakładana wieś otrzymała prawo flamandzkie, gdzie wielkość łana wynosiła nieco ponad 16 ha, zaś pośrodku wsi wytyczono wspólne pastwisko. Lokatorem Pszenna, a zatem zasadźcą, którego zadaniem było sprowadzenie kolonistów i uporządkowanie spraw funkcjonowania wsi, został Arnold. Został też sołtysem dziedzicznym tej nowo zakładanej wioski.
Dość szybko Świdnica starała się przejąć kontrolę nad wioską, której pola graniczyły z terenami należącymi do niej. Hrabiowie z Wierzbnej i ich familiarze zachowali prawo własnościowe do co najmniej 1375 r., po czym Pszenno przeszło pod jurysdykcję miasta. Wyjątek stanowiło początkowo prawo patronatu nad tutejszym kościołem, wzmiankowanym po raz pierwszy źródłowo już w 1335 r., które po części pozostawało w rękach właścicieli majątku w Wilkowie. Z czasem prawo to przejęło sołectwo dziedziczne w Pszennie, które podlegało radzie miasta Świdnicy. Tutejszy kościół był poświęcony początkowo trojgu świętych – rodzeństwu – św. Marcie, św. Marii i św. Łazarzowi (obecnie nosi wezwanie św. Mikołaja). W 1375 r. prawo patronatu przeszło formalnie na własność miasta Świdnicy.
Z 1401 r. roku zachowała się informacja o fundacji ołtarza w Pszennie. Ten gotycki ołtarz poświęcony został Najświętszej Marii Pannie (niestety nie zachował się do naszych czasów).

Ciekawym zagadnieniem w historii Pszenna jest niewątpliwie kwestia związków rodzinnych z tą miejscowością naszego wielkiego astronoma Mikołaja Kopernika. W dawniejszej literaturze niemieckiej twierdzono bowiem, że jego matka z domu von Watzenrode pochodziła z Pszenna. Nie można tej hipotezy w żaden sposób potwierdzić. Nie można jej też jednoznacznie obalić.

Reformacja przybyła do Pszenna dość szybko, albowiem już w latach 20. XVI w. Miała ona wyjątkowy charakter w skali całego Śląska, gdyż rozwijał się tu ruch anabaptystyczny, związany blisko z zasadami wyznania szwenkfeldiańskiego.

W latach 1544-1570 działał tu Jacob Droschke (Droschius) z Jeleniej Góry. W okresie sprawowania przez niego urzędu w połowie XVI w. kościół został poważnie rozbudowany, na co wskazuje inskrypcja z roku przebudowy kościoła, mianowicie 1552: „ME IACOBUS DROSCHIUS P(astor) W(yssenrodensis) f(ieri) f(ecit) 1552”.

W 1785 r. na terenie wsi mieszkało 28 bogatych chłopów, 17 zagrodników, 16 chałupników, łącznie 424 mieszkańców. Stały tu dwie szkoły, młyn wodny, zwany lennym oraz folwark lenny. W latach 1810-1811 r. w następstwie reform Steina i Hardenberga Świdnica utraciła prawa zwierzchności nad Pszennem. Odtąd we wsi przestały również obowiązywać ograniczenia związane z prawem mili miejskiej Świdnicy i bez przeszkód mogli tu osiedlać się rzemieślnicy i sprzedawcy. W 1841 r. mieszkało tu już 25 rzemieślników. Liczba mieszkańców wsi wynosiła w tym czasie 668 osób, z czego 58 było wyznania katolickiego. Pozostali byli protestantami i od czasów kontrreformacji należeli do Kościoła Pokoju w Świdnicy. Stan taki utrzymał się do 1946 r., a zatem do momentu wysiedlenia ludności niemieckiej). Cukrownia, która z czasem stała się własnością Friedricha Kopischa, należała do najstarszych tego typu założeń na Śląsku i w całej Europie. Była trzecią tego typu placówką po prototypowej cukrowni Acharda w Konarach koło Wołowa i Rosenthala we Wrocławiu. W okresie II wojny światowej przetrzymywano tu jeńców francuskich, którzy pracowali w cukrowni rodziny Gross.

Opracowane na podstawie:
S. Nowotny, Leksykon historii wsi powiatu świdnickiego do 1945 r., Errata-KUBARA LAMINA, Świdnica 2018

Sołectwo Pszenno – dziś

Obecny kościół parafialny pw. św. Mikołaja został zbudowany w swej najstarszej części w 1335 r. Nowy w stylu gotyckim dobudowano i konsekrowano w 1491. W obrębie parafii oprócz Pszenna w XIX w. wchodziły wsie: Jagodnik, Wilków i Stefanowice. Obecnie parafię tworzą: Jagodnik, Miłochów, Niegoszów i Wilków. Pszenno było wsią położona na bardzo dobrych glebach, toteż stało się ośrodkiem uprawy buraków cukrowych. To właśnie tu powstawały jedne z pierwszych cukrownie na Dolnym Śląsku. Działająca obecnie we wsi cukrownia została założona w 1848 r. przez Johanna Ehrenfrieda Frommera.

Dzięki istnieniu cukrowni i bliskości Świdnicy Pszenno cały czas rozwijało się i należy do wyjątków, bowiem poważnie zwiększyło liczbę mieszkańców po 1945 roku, a także w latach 2012-2018. Kluczową rolę w rozwoju wsi odgrywa cukrownia. Rozwinęło się tu również rolnictwo, zarówno indywidualne, jak i spółdzielcze. Powstało w Pszennie zaplecze techniczne dla tej gałęzi produkcji, potem zaczęły się rozwijać drobne firmy, pojawiło się nowe budownictwo. Pszenno jest również jedną z 6 miejscowości w gminie Świdnica, gdzie została wybudowana sieć gazowa. Obecnie na terenie sołectwa funkcjonuje m.in. Przedszkole „Bajkowa Dolinka”, Szkoła Podstawowa im. Mikołaja Kopernika z gabinetem stomatologicznym, przychodnia NZOZ „Medi-Mex” wraz z zapleczem do rehabilitacji medycznej, apteka, Biblioteka Publiczna Gminy Świdnica, świetlica – miejsce spotkań seniorów i organizacji pozarządowych i społecznych, Klub Seniora, Koło Gospodyń Wiejskich, Zespół śpiewaczy „A to Heca”, Stowarzyszenie Aktywne Pszenno i Ludowy Klub Sportowy „Cukrownik Pszenno”.

Od 2003 roku nieprzerwanie sołtysem sołectwa Pszenno jest Ryszard Szczepanik, który wraz 11 osobową Radą Sołecką aktywizuje społeczność lokalną przy organizacji wielu wydarzeń i uroczystości o charakterze lokalnym i gminnym.

Na uwagę zasługuje fakt, że tylko w 2018 r. władze gminy oddały do użytku nową szatnię przy boisku sportowym w Pszennie. Wartość inwestycji to ponad 740 tys. zł. Zadanie zostało dofinansowane ze środków Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej w kwocie 261 600 zł, Wybudowano także centrum rekreacji i integracji społeczności lokalnej dla osób zamierzających aktywnie spędzić wolny czas na świeżym powietrzu. Centrum zostało wykonane w obrębie boiska sportowego i składa się z drewnianej wiaty, miejsc parkingowych z kostki betonowej oraz trawiastego boiska rekreacyjnego i terenów zielonych. Zadanie dofinansowano ze środków PROW 2014-2020, kwotą 190 000 zł, a łączna wartość inwestycji wyniosła 437 620,95 zł. Od czerwca br. na terenie boiska sportowego uruchomiono pierwsze w gminie Świdnica EKO TARGOWISKO, czynne w każdą sobotę od godz.7.00.

1 thought on “Sołectwo Pszenno

  1. Wszystko bardzo piękne tylko może niech wreszcie sołtys zainteresuje się słynnym gettem w pszennie i smietniskiem które to mieszkańcy getta urządzają

Pozostaw odpowiedź Mieszkanka Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *