Pałac w obiektywie Anny Drąg [FOTO]
Tuż przed świętami współpracująca z naszą redakcją Anna Drąg odwiedziła jeden z najpiękniejszych w Polsce, a na pewno na Dolnym Śląsku, zespół pałacowy. To oczywiście położona w gminie Świdnica Krzyżowa.
Wybudowany na miejscu starego dworu pałac położony jest na skarpie, nad dawnym korytem rzeki Piławy. Już w XVI w. istniał tu zapewne dwór, który został zniszczony w 1633 r. w związku z trwającą wtedy wojną trzydziestoletnią. Dzisiejszy pałac zbudowano z inicjatywy Sigismunda von Zedlitz und Lepie około 1720 r. W 1945 r. niemiecki Kreisau stał się polską Krzyżową. Użytkowany w coraz mniejszym stopniu pałac popadał w ruinę. Założona w 1990 r. Fundacja Współpracy Polsko – Niemieckiej przeznaczyła na odbudowę Krzyżowej i utworzenie Domu Spotkań Młodzieży 29 mln marek. Po restauracji cały obiekt wygląda imponująco. Kamienne schody stanowią wejście do pałacu, gdzie należy zwrócić uwagę na wiszące nad drzwiami kartusze herbowe rodzin von Moltke i von Burt. Wewnątrz, na ścianach klatki schodowej zachowały się piękne freski z dekoracją roślinną. Stare zabudowania gospodarcze: stajnie, powozownie, obory, zostały zamienione na sale sportowe, konferencyjne, stołówkę, bazę noclegową. Obiekt przystosowany jest do przyjęcia osób niepełnosprawnych, jest bardzo nowocześnie i wygodnie zaprojektowany. Tuż obok pałacu rozciąga się park założony pod koniec XIX w., zwiedzić można także mauzoleum oraz rodowy cmentarz. Na terenie obiektu działa również restauracja i hotel. Główny wjazd do rezydencji znajduje się od strony wsi, przy murze cmentarza przykościelnego.
Rodzina von Moltke
Moltkowie pochodzili z meklemburskiej rodziny szlacheckiej, której pierwotne posiadłości znajdowały się w Parchimiu. Helmuth Karl Bernhard von Moltke reprezentował typ „uczonego oficera”, którego wyróżniały: wszechstronne wykształcenie, niespotykana otwartość na naukę oraz inne kultury, a także znajomość języków obcych. Na tę jego otwartość na świat wpływ wywarła żona – Mary Burt, mająca angielskie korzenie.
Feldmarschall04Niemało członków rodziny von Moltke zasłużyło sobie na trwałe miejsce w niemieckiej historii. Naturalnie, w pierwszej linii dotyczy to feldmarszałka von Moltke (1800–1891), który obok Bismarcka uważany był za „kowala rzeszy“, jak również prabratanka jego brata, Helmutha Jamesa, założyciela i przywódcę Kręgu z Krzyżowej. Nieco dalej w ważności historycznej są: bratanek feldmarszałka – generał Helmuth-Ludwig von Moltke (1848-1916), który ponosi odpowiedzialność za klęskę Niemców nad Marną w roku 1914, jak również dyplomata Hans Adolf von Moltke (1884-1943), który do września 1939 był ambasadorem Rzeszy w Warszawie. Nie mogą zostać przy tym zapomniane kobiety z rodziny Moltke, jak Dorothy von Moltke (1884-1935), urodzona w Południowej Afryce pochodzenia brytyjskiego – matka Helmutha Jamesa oraz żona tego opozycjonisty – Freya von Moltke, ostatnia „pani domu“ majątku w Krzyżowej.
Młody Helmuth James von Moltke czytał z dużym zainteresowaniem pamiętniki swojego stryja, którego charakter i wykształcenie wysoko cenił. Jego wychowanie bazowało na tolerancji i wartościach liberalnych, które zostały mu wpojone przede wszystkim przez jego południowoafrykańską matkę – Dorothy – kosmopolitycznie myślącą demokratkę i zwolenniczkę międzynarodowego ruchu praw kobiet (wyjątek wśród niemieckiej szlachty), ale również przez jego ojca Helmutha – zwolennika Republiki Weimarskiej i orędownika porozumienia międzynarodowego. Podczas studiów prawa i nauk społecznych rozwijały się jego poglądy republikańsko-liberalne. Jego zaangażowanie społeczne przejawiło się po raz pierwszy, gdy zorganizował w roku 1928 pierwszy śląski obóz integracyjny dla studentów, robotników i chłopów. W latach 30-tych został powołany do Berlina w charakterze radcy ds. zagranicznych w wywiadzie wojskowym przy Naczelnym Dowództwie Wehrmachtu jako ekspert w dziedzinie prawa międzynarodowego.
Odtąd listy wymieniane między nim a żoną (od 1931) Freyą von Moltke odegrały centralną rolę w doglądaniu gospodarstwa w Krzyżowej. Jako adwokat w urzędzie i w OKW używał swoich kontaktów, aby pomagać żydowskim i innym ofiarom reżimu narodowego socjalizmu w emigracji, jak również ludziom, którzy byli przez niego ostrzegani przed aresztowaniem przez Gestapo. Po roku 1938 podjął kontakty ze starymi i nowymi przyjaciółmi, „aby stworzyć lepsze Niemcy w lepszej i wolnej Europie“ (Beate Ruhm von Oppen). Ta działalność rozwinęła się w pracę późniejszego Kręgu z Krzyżowej. Helmuth James von Moltke został stracony 23 stycznia 1945 r. w więzieniu Plötzensee.
(źródło:krzyzowa.org.pl)
